Midilli Adası Gezisi…

Arka caddeye atlayarak şehrin ana alış-veriş caddesi Ermou’ya geçiyoruz. Bütün caddeleri esir alan motosiklet-mobilet ordusundan burada kurtuluyoruz. Neyse, Ermou günün belli saatlerinde trafiğe kapalı. Çok canlı bir bölgedeyiz. Lüks gözlükcünün köşesine yerleşen adam bağırarak taze kabak çiçeği ve salatalık satıyor, “Organikos bunlar, organikos!” diye bağırıyor…

Şehrin ana damarı olan Ermou, kuzeye Epano Skala=Yukarı İskele’ye kadar uzanıyor. Antik çağda bu cadde bir kanalmış ve kale bölgesi de böylece bir ada şeklindeymiş. Sonraki yüzyıllar boyunca, bu kanal molozla doluyor ve Ermou Caddesi oluşuyor. Şehrin iki limanı var ve biz şimdi yeni liman bölgesinden antik eski limana ve Osmanlı’nın yerleşim bölgelerine doğru yürüyoruz.

Midilli, tüm dünyanın dilinde Lesvos. 1462’de Fatih tarafından fethediliyor, 1912 Balkan savaşında elimizden çıkana kadar 450 yıl Osmanlı’nın egemenliğinde kalıyor. Ada o kadar yeşil, sulak ve verimli ki sarayın en güzel meyva ve sebzeleri buradan gidiyor. “İmparatorluğun meyva bahçesi” diyorlar buraya. Fatih, adayı Bizans’dan değil, Cenovalı Gattelusi ailesinden alıyor, çünkü Bizans İmparatoru Michael Paleologos Lesvos’u 1354’de bu aileye hediye eder. Bu cömert hediyenin sebebi de, 1261’de İstanbul’un IV.Haçlı seferinde Latinlerden geri alınması sırasında Cenovalıların Bizans’a yaptıkları yardımlardır.

Ermou Caddesi’nden kuzeye doğru yürüdükçe, mimari stil değişiyor, dükkanlar ve evler tipik Türk karakterleri göstermeye başlıyor. Etraftaki birkaç çeşmede Türk izleri görüyoruz. Bu arada Metropolitlik kilisesi Hagios Athanasios’u gezerken bir başka dinin kutsal yapısı Yeni Camii çıkıyor karşımıza. 1825’de Kolağası Nazır Mustafa Ağa yaptırmış, restore ediliyor sanki ama bence  yapılacak çok iş var daha. Tam karşı sokakta Çarşı Hamamı var, günümüzde sergi binası olarak kullanılıyor.

Epano Skala’ya geldik. Mitilini’nin ilk limanındayız. Burası kuzeye bakıyor, denizin içinde antik mendireğin izleri hala belli. Hava ısındı, birer soğuk bira pek güzel gidiyor bu antik limanda (yarım litre Mythos-2.50 €).

Tam karşımızda üç yavrusunu kucaklamış bir anne heykeli var, acı bir geçmişi hatırlatıyor. 1922’de mübadele denilen cehennemden sağ salim kurtulup, kendini bu adaya atan “Küçük Asyalı Anne”yi sembolize ediyor. Yerlerinden yurtlarından koparılıp kağıt üzerindeki hesaplarla buraya gelmeleri uygun görülen binlerce kişi bu noktada karaya çıkıyorlar ve bu bölgeye yerleştiriliyorlar. Yıllar süren mücadeleler sonucu başlarını sokacak bir kulübeye sahip oluyorlar.

Bugün bu insanların torunları bizleri yaşlı gözlerle karşıladılar. Hatırlayabildikleri birkaç Türkçe kelimeyi bizlere söyleyebilmek için birbirleri ile yarıştılar. Dedelerinin, nenelerinin yurtlarını, İzmir’i, Bursa’yı, Çanakkale’yi, Balıkesir’i sordular. Hiçbir şey diyemedik, önümüze baktık sadece… Kucaklaştık onlarla…

Epano Skala = Yukarı İskele’den, yokuşa doğru, kalenin eteklerinden Micra Asia = Küçük Asya Caddesi’ne tırmanıyoruz. Yarın yine buraya geleceğiz, kaleyi gezeceğiz. Burası Kioski=Köşkler Semti…

Osmanlı’nın ve şimdinin aristokrat semti, 1893’de Osmanlı idare merkezi olarak yapılan bina bugün Deniz Ticaret Genel Sekreterliği. Biraz ilerde Osmanlı İdadisi olarak yapılan bina ise (1896) Midilli Mahkemesi. Yine bu bölgedeki 19. Yüzyıl binası Halim Bey Köşkü ise sanat galerisi olarak kullanılıyor.