New York gezi notlarım…

Amerika Gezim – Bölüm 8 – New York

Dilek Hamutçu Baykal yazdı…

Ve sonunda New York’tayım. Tabii ilk gördüğüm şey Statue of Liberty, yani Özgürlük Anıtı değildi ama yazıya şehrin simgesiyle başlamak bana doğru geldi :)

Liberty Island 

Otel rezervasyonumu önceden yapmıştım, Times Square’e yakın olduğunu ve Broadway’de olduğunu biliyordum. İlk defa heyecanlıydım, şehrin büyüklüğü ve karışıklığı gözümü korkutuyordu. Derken trenden indim, 15 dakikalık yürüyüşle otelime vardım. Tabii elimde otelin adresi bir sürü kişiye sorduktan sonra… Yazım ne yazık ki gezme sırama göre değil, burada 6 gün kaldım, kafama göre gezdim, takıldım. Şimdiden affınıza sığınıyorum.

Eğer New York’ta sadece sokaklarda yürümeyeyim, vaktim var daha detaylı gezeyim diyorsanız New York Pass yada City Pass alabilirsiniz. New York Pass içinde chip olan dilediğiniz kadar gün satın alıp yükletebileceğiniz ve 80 tane yer gezebileceğiniz bir kart. Eğer ben çok hızlıyım, sabahtan akşama çok şey yaparım, param da var (1 günlüğü 109 dolar 3 gün 239 dolar vb.) diyorsanız tercih edebilirsiniz.

Tabii bu kadar para ödeyince bazı indirimler alabilir, sıra beklemezsiniz. Ben City Pass aldım. City Pass alınca 9 gün içinde sizin adınıza verilen bilet koçanında olan 6 yere girebilirsiniz. Dikkat edin bileti gittiğiniz yerdeki görevlinin koparması gerekiyor ve bilet almak zorunda olmadığınız için uzun kuyruklardan da kurtuluyorsunuz. Bu yerler 1-Empire State Building 2- American Museum of Natural History 3-The Metropolitan Museum of Art 4-Top of Rock Observation Deck ya da Guggenheim Museum 5-Statue of Liberty ve Ellis Island ya da Circle Line Sightseeing Cruises  6-9/11 Memorial & Museum ya da Intrepid Sea Air & Space Museum.

City Pass’e 114 dolar ödedim ve 83 dolar kazanmışım kayıtlara göre. Nereden satın alabilirim derseniz Times Meydanı’nda City Pass satılan bir yer var.

Ben öncelikle Statue of Liberty ve Ellis Island Parkı’nı tercih ettim. Fazla vakti olmayanlar buraları tekne ile de gezip görebilir. Bu turlar Battery Park’tan başlıyor. Deniz kenarında olan bu park adını buraya yerleştirilmiş toplardan almış.

Tekne yolculuğu çok zevkli ve heyecan doluydu. Yıllardır kitaplarda okuduğunuz, filmlerde gördüğünüz şeyi yaşamaya az kalmış, daha ne olsun…

Fransızların Amerikan halkına hediyesi olan Özgürlük Heykeli, heykeltraş Frederic-Auguste Barthold’ un eseri bütün dünyanın özgürlüğünün simgesi olmuş. Başkan Grover Cleveland tarafından 28 Ekim 1886’da açılmış ve dikilişinin 100. yıldönümünde restore edilmiş. Ben içine girip müzeyi dolaşmadım, bildiğim kadarıyla öncesinden randevu almak gerekiyormuş. Yine bildiğim kadarıyla meşaleyi çevreleyen seyir terası güvenlik gerekçesiyle kapalıymış.

Heykelin yerden meşaleye kadar yüksekliği 93 metreymiş. Ağırlığı ise 200 tonmuş. Girişten 354 basamakla taç kısmına çıkabilirmişsiniz. Kaidenin üstünde Emma Lazurus’un şiiri kazınmış: “Yorgun, yoksul, bir araya toplanmış insanları getirin bana; özgürce soluk almayı özleyen insanları”

Heykelin etrafında dolaşırken New York’un güzel manzaralarının da tadını çıkarabilirsiniz.

Heykel sağ elinde bir meşale sol elinde ise bir tablet tutuyor. Tablete 4 Temmuz 1776 yılında kabul edilen Amerika Özgürlük Bildirgesi kazınmış. Tacında 25 tane pencere varmış. Tacın  üstündeki 7 ok yedi kıtayı ve yedi okyanusu temsil ediyormuş. Burayı yılda yaklaşık 4 milyon kişi ziyaret ediyormuş. Bu arada Eyfel Kulesinin yılda 6 milyon, London Eye’ın ise 3.5 milyon ziyaretçisi  varmış. Heykelin dışı bakırdan yapılmış ve oksitlenme sonucu yeşil renge dönüşmüş. Fikir Fransız Eouard de Laboulaye’den çıkmış ve demiş ki, “Amerika’nın hem özgürlüğünü ilan ediş zaferini hem de esirliğin yasaklanmasını kutlayacak bir heykel hediye edelim.”

Bu arada heykelin yapılışında 300 değişik çeşit çekiç kullanılmış. 1929 ve 1932 yıllarında 2 kişi kendilerini heykelden aşağıya atarak intihar etmiş. Heykel 16 yıl boyunca deniz feneri olarak kullanılmış.

Ellis Island

Önceleri adı Bedloe Adası olan, Liberty Island’dan ayrılma zamanım gelince rotayı Ellis Adası’na çevirdim. Burası çok acıklı hikayelerle dolu bir yer. Daha önce de bununla ilgili filmler ve belgeseller izlemiştim. Ben her ne kadar acı verselerde gerçek olayların yaşandığı yerleri gezmeyi ve empati kurmayı daha çok tercih ediyorum, kitap tercihlerim de böyle. Krakow’da Auschwitz-Birkenau kampları, Amsterdam’da Anne Frank’ın evi, Saraybosna’daki Hayat Tüneli unutulmazlarım arasındadır. Amerikan nüfusunun yarısının köklerini 1892 yılından 1954 yılına kadar göçmen kabul merkezi olarak hizmet veren bu adada bulabilirsiniz. Tarihin en büyük göç dalgasında, yaklaşık 12 milyon göçmen bu adanın kapılarından geçerek ülkeye dağılmış. Şu andaki ABD nüfusunun yaklaşık %40 nın geçmişinde buradan yolu geçmiş ataları var. Binadaki Büyük Salon ve Kayıt Salonuna yayılan Ellis Island Immigration Museum’da göçmenlerin öyküleri kendi seslerinden kayıtlar ve fotoğraflarla anlatılmış.

Bagaj Salonunda göçmenlerin yanlarında getirdikleri eşyalar burada kontrol ediliyordu. Yatakhanelerde erkek ve kadın göçmenler ayrı bölümlerde yatıyorlardı ve muayene odasında bulaşıcı hastalık taşıdığı tespit edilenler, eski suçlular  kabul edilmiyor ve ülkelerine gönderiliyordu. Ülkelerindeki ekonomik ve politik eziyetlerden, dini baskılardan, savaşlardan, açlıktan kaçıp büyük umutlarla şanslarını bu yeni dünyada denemek için gelen maceraperestler arasında Almanlar, İngilizler, İrlandalılar, Çekler, Suriyeliler, Slovaklar, Yunanlar, Türkler ve İtalyanlar gibi çok farklı milletlerden insanlar varmış. Her gün yaklaşık 5000 ila 10000 arasında göçmen geliyormuş. Buradan çıkanlar biletlerini alıp ülke içinde yerleşecekleri yerlere gidebiliyormuş. Bu arada en pahalı bilet ise California için olanıymış. En yoğun göç ise 1.004.756 kişiyle 1907 yılıymış. Girişte 29 soru soruluyormuş ve yanlarında en az 18 dolarları olsun isteniyormuş. Ellis Adasına gelen ilk göçmen daha önce buraya göç etmiş anne babasıyla biraraya gelmek için iki erkek kardeşiyle Atlantik Okyanusu’nu geçen 15 yaşında İrlandalı Annie Moore isimli bir genç kızmış. Hatta Ada komisyonu Annie’ye 10 dolar değerinde bir parça altın hediye etmiş.

Adanın son sahibi Samuel Ellis’miş. 1800’lerin başında ada, hüküm  giyen korsanların, suçluların ve asi denizcilerin asıldığı ve sergilendiği bir yermiş bu yüzden de Gibbet (darağacı) Island olarak adlandırılmış. Daha sonra 1839 yılındaki son asılma olayından sonra Ellis Adası olarak değiştirilmiş. 2. Dünya Savaşı sırasında silah deposu ve asker eğitim yeri olarak kullanılmış. Ada 1976 yılında halka açılmış ama restorasyonların bitmesiyle esas 1990 Eylül yılında açılışı yapılmış. Yılda yaklaşık 3 milyon kişi ziyaret ediyormuş.

Hükümet Ellis Adasını Ellis ailesinden satın aldığı zaman 3.3 dönümmüş fakat New York metrosunun yapım süresinde 9 katı kadar büyümüş. Liberty Island Ellis Island, Black Tom Island, Oyster Islands olarak da biliniyormuş. Yaklaşık 30 yıl süre içinde gelen 12 milyon göçmenden %2 si geri gönderilmiş, 3500 civarında kişi de adada ölmüş. 1920’den sonra göçmen işlemleri elçilikler tarafından yapıldığı için işlevini kaybeden bu yer müzeye dönüştürülmüş.

Binayı dolaşıp, duvarlarda asılı fotoğraflara bakıp, hikayelerini okurken insanın içi ürperiyor, ama bir düşünüyorsunuz ki aslında günümüzde değişen pek de bir şey yok. İnsanlar yine aynı nedenlerlerden dolayı ülkelerini terkediyorlar başka ülkelere sığınıyorlar ya da şanslarını değişik yerlerde denemek istiyorlar, içim bir kez daha acıdı ve üzüldüm.

Müzedeki soğuk ruhsuz odalar ve göçmen fotoğrafları…

Fotoğraflara bakınca göçmen çeşitliliği hemen farkediliyor.

Burası Büyük Salon’dan bir görüntü. Kayıt salonunda işlemlerin tamamlanmasını burada bekliyorlarmış. 1911 yılında salona demir dayanaklar yerine tahta sıralar yerleştirilmiş.

Bu da müze penceresinden New York manzarası.

Müze içinde bir de elektronik veri tabanı oluşturulmuş, burada 30 dakikalık görüşmeye 7 dolar ödeyerek aile ağacınızla ilgili bilgilere ulaşabilirsiniz.

Haydi şimdi şehrin içine gidelim biraz…