Sakız Adası Gezisi

Chios: Çeşme’nin karşısı, Sakız Adası

Yanı başımızdaki Yunan Adaları ile ilgili bir yazı yazmıştım daha önce. Bu adalara bir de Sakız Adası’nı ekleyeceğim şimdi. Çünkü Sakız Adası da yanı başımızda, hatta dibimizde 😊 Çeşme’den yapılan 35 dakikalık bir feribot yolculuğu ile kendine has özellikleri olan, bozulmamış bir adaya ulaşıyorsunuz. Günübirlik de gidilebilir ya da bizim gibi birkaç gün kalarak adayı çok daha iyi keşfedebilirsiniz.

Sakız Adası Yunanistan’ın 5. büyük adası. Biz yazları birkaç defa gitmeyi düşündüğümüz, ancak sıcak ve kalabalık yüzünden vazgeçtiğimiz Sakız Adası’na sömester tatilinde gitmeye karar verdik. İki gece üç gün olacak şekilde ayarladık kalışımızı. Tabii ki adada kalış zamanımızı feribot saatlerine göre ayarladık. Yazın daha sık olan feribot seferleri kışın biraz değişiklik gösterebiliyor. Adaya Turyol ya da Ertürk firmaları, bir de Yunan firması olan Star Lines ile ulaşılabilir. Biz Turyol’u tercih ettik.

Yaz sezonunda çok sık yapılan ada turları hakkında araştırma yapıp ilgili yerler ile yaptığım yazışmalar sonucu kışın ada turu olmadığını öğrendim. Bu yüzden adaya vardığımızda araba kiralamaya karar verdik. Ancak bizi şaşırtan ve sevindiren bir durum oldu, pasaport kontrolünden geçtiğimiz sırada, Ertürk Feribot firmasının önünde günlük tura katılmak isteyip istemediğimizi soran rehber Ferah Hanım ile karşılaştık ve tura kaydımızı yaptırdık. Tecrübeli ve çok tatlı bir hanım olan Ferah Hanım, adanın en güzel kısmı olan ve bizim de ilk olarak gezmeyi düşündüğümüz Güney Ada turu için kayıt alıyordu. Ferah Hanım, kışları çok sık olmamakla beraber yeterli sayıya ulaşılırsa Cumartesi günleri tur düzenlediklerini söyledi. Feribot sabah 9.20‘deydi ve adaya ulaştığımızda 10.30 da Ertürk Lines’ın önünde toplandık ve bizi bekleyen tur otobüsüne bindik.

Adada çok fazla otel seçeneği yok. Biz, limana çok yakın bir ev kiraladık Airbnb’den. Ancak tura kıl payı yetiştiğimiz için valizleri tur otobüsünün bagajına verip, eve uğrayamadan tura başlamış olduk.

İlk durağımız Kambos bölgesinden geçerek ulaştığımız Armolia köyü oldu.

Sakız Adası bilinen çoğu Yunan adasının aksine mavi beyaz bir Yunan adası değil. Adalılar, adanın çok fazla turistik olmasını istemiyor ve tarih boyunca süregeldiği gibi damla sakızı ve narenciye üretimi ile gündemde olmak istiyor. Rehberimizin anlattığına göre adalı olup, Amerika’da yaşayan çok fazla armatör varmış. Kambos bölgesindeki, güzel büyük malikaneler onlara ait. Malikanelerin yüksek yüksek duvarları var, sebep kimin ne kadar mahsül aldığı dışarıdan çok da görülmesin diyeymiş.

Armolia köyü

Armolia köyü, sakız ağaçlarının bulunduğu, damla sakızı üretiminin yapıldığı ve seramik işçiliğinin olduğu köylerden biri. İlk olarak Sakız ağaçlarını görmek üzere otobüsten indik. Çok ilginçtir ki sakız ağaçları iklim koşulları sebebiyle sadece adanın güney bölgesinde yetişiyor. Ayrıca benzer iklim olmasına rağmen karşı kıyıda Çeşme’de bile yetişmiyormuş. Birkaç girişim varmış Çeşme’de de yetiştirmek üzere ama çok azmış. Maki türü olan bu bodur ağaçlardan yılda ağaç başına sadece 150-200 gr kadar damla sakızı alınabiliyormuş o yüzden de çok kıymetli. Adı Yunanca Mastic.

Armolia köyünde sakız ağaçlarını görüp bilgi aldıktan sonra yakınlarda bulunan mastik ürünlerinin satıldığı seramik dükkanına gittik. Orada isteyenler mastik ürünlerinden ve damla sakızı satın aldı. Damla sakızlı likör, diş macunu, damla sakızı benim tercihim oldu.

Sakız Adası’na günübirlik gider ve Güney Ada turunu seçerseniz adanın en fazla ilgi çekici olan yerlerini görmüş oluyorsunuz aslında. Bunlar sırası ile Armolia köyü sakız ağaçları, Pyrgi köyü ve Mesta köyü. Pyrgi ve Mesta köyleri hiç bozulmadan günümüze kadar gelmeyi başarmış ortaçağdan kalma iki tarihi köy.

Pyrgi Köyü

İkinci durak Pirgi (Pyrgi) köyüydü. Sakız Adası’nda 1346-1566 yılları arasında hakimiyet kuran Cenovalıların sakız üretimi, ticareti ve gelirini korumak, sık sık gerçekleşen korsan saldırıları için güvenli bir yer sağlamak için kendi mimarileri ile kale köy görünümü sağladıkları Pirgi, dar sokakları ve kaldırımları, köye giriş-çıkış sağlayan iki kapısı ve siyah-beyaz geometrik desenlerle (xysta) süslenen taş ve kemerli evleri ile nereye bakacağımı şaşırdığım bir köy oldu. Kum-sıva kaplamasına dayanan bu özel sıva tekniği, kaplamanın dikkatle beyaza boyanıp ardından şekillerin bu boya üzerine kazınması ile yapılıyor. Pirgi köyünün yakınlarında yer alan, adanın sakız üretimi tarihini konu alan Mastic Müzesi’ni haftasonu kapalı olduğu için gezemedik. Yakındaki volkanik taşlarıyla bilinen Mavra Volia Plajı’na da yazın gitmek çok güzel olur diye düşünüyorum. Hakikaten Çeşme’nin sahilleri gibi muhteşem berrak, mavinin binbir tonuna sahip denizi ile çok fazla plaj var adada.

Pirgi’de genellikle yaşlı insanlar yaşıyor. Kapıların üzerinde anahtarlar var, böylece evdeki yaşlı kişileri komşuları dolaşıp sorabiliyormuş. Bir de kapı önünde su şişeleri var hep. Kapı önlerine yatan kedilere ayağı takılıp düşmesin diye yaşlı insanlar, bu suları kedileri korkutmak ve uzaklaştırmak için kullanıyorlarmış. Evlerin üzerindeki desenlerin anlamı farklı. Bu ev çok sevgi dolu bir evdir anlamı için farklı desenler, doğa ve hayvan sevgisi olan kişiler için çiçek ve hayvan desenleri tercih ediliyormuş ev sahipleri tarafından.

Yunanistan‘ın en önemli kiliselerinden Nea Moni’nin repredüksiyonu olan St. Apostles, dışı tuğlalarla dekore edilen, Bizans döneminden günümüze gelen en iyi korunan eserlerden. Dış cephesindeki resimleri 1665 yılında Giritli Antonios Domestichos tarafından yapılan kilisenin ana girişi üzerinde bulunan yazıtta, Rahip Symeon’un toplanan bağışlarla burayı 1564 yılında inşa ettiği yazıyor. Araştırmacılar yazıtta yer alan tarihin, kilisenin yenilendiği dönemi anlattığını, mimari yapı ve detaylara bakıldığında kilisenin 14. yüzyıl ortalarında yapıldığı sonucuna varıyor. Ayrıca bu kilise mimari açıdan, Van şehrimizin Akdamar Adası’nda bulunan Akdamar Kilisesi ile benzerlik gösteriyor.

Tıpkı Mesta köyünde olduğu gibi Orta Çağ kasabalarına has büyük bir gözetleme kulesi etrafına kurulan köy, adını ‘pirgos’ (kule anlamına geliyor) ismiyle bilinen kuleden alıyor.

Pyrgi köyünden sonra geldiğimiz Mesta köyünün tek bir girişi ve tek bir çıkışı var. Sakız Adası merkezinden 35 km mesafede bulunan Mesta köyü, en iyi korunmuş ortaçağ köylerinden biri. Benzersiz bir mimariye sahip köy, Bizans döneminde (14. -15. yüzyıl) inşa edilmiş. Köy, korsanların kaybolması ve köy merkezindeki önemli binalara ulaşamamaları için bir labirent şeklinde inşa edilmiş. Evlerin yan yana olması, köylülerin evlerin çatılarında görünmeden hareket etmelerine olanak sağlamış.

Meydanın bitişiğindeki 1794’te yapılmış olan Taksiarhis Kilisesi ise adanın en büyük ve en önemli kilisesi. Ayasofya’dan getirilen, paha biçilemeyen haç ve altın gümüş kaplı birçok değerli ikon ve Üçlü Teslis (diğer adıyla Kutsal üçleme) denilen Tanrı, Hz. İsa ve Hz. Meryem’in ilk kez resmedildiği tablo da burada sergileniyor. İçeride fotoğraf çekmek yasak.

Bu arada köyden 4 km mesafede olan Mesta Limanı’nda yemek molası verdik.

Köyün yakınında Apotika, Salagon ve Didymes gibi birçok ünlü plaj var.

Uzun süre Ceneviz egemenliğinde kalan Sakız Adası 1566 yılında Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı Devleti topraklarına katılıyor. Ada halkı, Cenevizler’in baskıcı yönetiminden bıktığı için kısmen Cenevizliler’e göre daha hoşgörülü bir politika izleyen Osmanlı Devleti’ne katılmak zorunda kalmalarına ses çıkartmamış.

Yaklaşık 6 saat süren Güney Ada turu sona erince dönüşe geçtik çünkü adaya günübirlik gelenlerin feribot dönüş saati yaklaşıyordu. Tur saati buna göre ayarlanmış. Günübirlik gelenler Çeşme’ye dönerken biz de konaklayacağımız eve doğru yola koyulduk tur grubundan ayrıldıktan sonra.