Kuzey Kıbrıs Kültür Gezisi

GÜZELYURT

Kıbrıs gezimizin ikinci gününde rotamız Güzelyurt ve Lefkoşa’ydı. En uzak noktamız Karpaz’dı. Diğer şehirler Girne’ye kısmen daha yakın. Bu sefer batıya doğru gidince ormanlar ile kaplı bir yoldan Beşparmak Dağları Manzarası eşliğinde yol aldık. Güzelyurt’a giderken yol üzerinde önce Karaoğlanoğlu Şehitliği’ni ziyaret ettik. Burası Kıbrıs Harekâtı sırasında ölen Türk Silahlı Kuvvetleri askerlerinin (subay, astsubay, erbaş ve erler) anısına Türkiye tarafından yapılan mezarlık. Mezarlığa, Kıbrıs Harekâtı’nda Kıbrıs’a ilk çıkan Türk Silahlı Kuvvetleri alayının komutanı olan Halil İbrahim Karaoğlanoğlu’nun ismi verilmiş. 8 subay, 5 astsubay, 58 erbaş ve er olmak üzere toplam 71 TSK askerinin kabri yer alıyor.

“Şehitliğin girişinde yer alan iki farklı sütun, Kıbrıs’ta yer alan Kıbrıs Türkleri tarafından, anavatan olarak tabir edilen Türkiye’ye açılan kapı olarak anlamlandırılmaktadır. Batıda yer alan heykeller, Kuzey Kıbrıs’ı temsil etmesinin yanında, doğuda yer alan heykeller ise anavatan Türkiye’yi temsil etmektedir. Batıda ve doğuda yer alan iki heykelin arasında yer alan boşluk ise, anavatan Türkiye’ye açılan bir pencere olarak bilinmektedir. Heykel dört ayağın üzerinde durur. Bunun anlamı ise, harekâtın 4 gün içerisinde tamamlanmasıdır. ”

Barış ve Özgürlük Müzesi Anıtı, Güney Kıbrıs’ın o dönemki cumhurbaşkanı Makarios’un diş doktoru Yorgacis’in evi olan bu bina, Kıbrıs Türkünün mücadele tarihinde bir dönüm noktası olan 1974 Kıbrıs Barış Harekâtının başladığı 20 Temmuz gününün gecesi karargâh binası olarak kullanılmıştır. Ancak binanın girişine, Rum askerleri tarafından atılan roketatar mermisi isabet etmiş ve meydana gelen şiddetli patlamada, 50. Piyade Alay Komutanı Piyade Kıdemli Albay İbrahim Karaoğlanoğlu, Hava İrtibat Subayı olarak görev yapan Pilot Binbaşı Fehmi Ercan (Ercan Havalimanı’nın adı buradan geliyor) ve iki er şehit olmuştur. Bu nedenle tarihi belge özelliği kazanan ev, Kıbrıs Barış Harekâtını ölümsüzleştirmek amacıyla müze olarak düzenlenerek harekâtın ikinci yıldönümünde Barış ve Özgürlük Müzesi olarak resmi bir törenle ziyarete açılmış. Şehitliğin bahçesinin içinde bulunuyor. Anıt heykelin önünde sunum yapan askerler ve müze ziyareti pandeminin başından beri iptal edilmiş. O yüzden müzeyi gezemedik ama bahçesinde Kıbrıs Harekatı sırasında kullanılan tanklar sergileniyor. Ayrıca bahçede panolar ile Kıbrıs’ın tarihi hakkında sunumlar var. İnsanın insana yaptığını başka hiçbir canlı yapmıyor bu dünyada. Okurken ve şehitliği gezerken tüylerim diken diken oldu, çok duygusal bir atmosfer, katledilen masum sivillere, şehitlere, Allah hepsine rahmet eylesin.

Bu duygusal atmosferden çıkıp Güzelyurt’a doğru devam ederken, bu sefer de çıkartmanın yapıldığı Yavuz Plajı’na ve müzeye dönüştürülmüş bir çıkartma gemisini ziyaret etmek için başka bir duygusal atmosfere girdik.

Çıkartma gemisi müzesini gezdikten sonra, Güzelyurt’a devam ederken yol üstünde Kuzey Kıbrıs’a Anamur’dan denizin altına döşenen borulardan gelen suyun toplandığı Geçitköy Barajını ve barajın etrafında yapılan mesire alanında oluşan muhteşem manzaraları görmek için seyir tepesinde mola verdik.

Yol üstünde bir başka turistik nokta olan Mavi Köşk, Girne’den Güzelyurt’a giderken Beşparmak Dağları’nın bittiği yerde, Barış Kuvvetleri’ne bağlı askeri bölgenin içinde bulunuyor. Tıpkı Barış ve Özgürlük Müzesinde olduğu gibi askeri bölge içinde olduğu için pandeminin başlangıcından beri kapalıymış, o yüzden girişimize izin verilmedi. Ancak ben eve dönünce belgeselini izledim, Köşk 1957 yılında İtalyan asıllı Rum – Paolos Paolides tarafından yaptırılmış. İki katlı olan köşk, Türk ve Rum mimari özelliklerinin yanı sıra Akdeniz ve İtalyan mimari özelliklerini de taşımaktadır. Paolides, paha biçilmez tablolar, el işi İran halıları, içki dolapları, biblolar vb. eserlerle evini donatmıştır. Paolidis, köşkün kadın misafirlerine özel süt havuzu da yaptırmış. Köşkte süt banyosu yapan ünlü isimlerden – Fransız aktris Sophie Loren de yer almış.

Güzelyurt’a varınca gezilecek ilk yer Güzelyurt Doğa ve Arkeoloji Müzesi. Müze iki katlı, Arkeoloji ve Doğa olmak üzere iki bölüm. Doğa bölümünde yerli ve göçmen kuş çeşitleri, böcekler, yılanlar, Akdeniz’de yaşayan balık türleri ve Kıbrıs’ın jeolojik yapısında mevcut olan taş çeşitleri sergilenmekte. Üst katta yer alan Arkeoloji bölümünde ise Kıbrıs’ın çeşitli yerlerinde bulunmuş eski eserler kronolojik bir düzen içerisinde (Neolitik Çağ’dan Orta Çağ’a kadar) sergilenmekte. Kıbrıs’ın en önemli antik kentlerinden olan Sili’deki kurtarma kazısında bulunan 2500 yıllık paha biçilmez tarihi eserler Güzelyurt Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.

Arkeoloji Müzesi için aldığımız bilet ile müzeden çıkıp, yakındaki St. Mamas Kilisesi ziyaret ediliyor. Güzelyurt kent merkezinde yer alan manastıra ait kilise orijinal halinde bir Bizans yapısı olup, zaman içinde birçok değişiklik geçirmiş ve son halini 18. yüzyılda almış. İkon bölümü Lüzinyan ve Venedik döneminden. Dört Venedik sütunundan biri üzüm, incir ve kalkan motifleri ile bezeli. Kilisenin kuzey ve doğusunda yer alan manastır yapıları kayıtlara göre 1779 yılında inşa edilmiş.

Güzelyurt’ta Arkeoloji Müzesi ve St. Mamas Kilisesi’ni gezdikten sonra, Soli Antik Kenti’ne gitmek üzere yola devam ederken, yol üzerinde Cengiz Topel Anıtı’nda durduk. Cengiz Topel 8 Ağustos 1964’te Türk Hava Kuvvetleri’nin Kıbrıs’ta gerçekleştirdiği uyarı uçuşunda, uçağı Rum uçaksavarlar tarafından vurulunca paraşütle atlamayı başarmasına rağmen esir alındıktan sonra öldürülen Türk Hava Kuvvetleri’nin Kıbrıs’taki ilk pilot kaybı. Anıtın yanında, yıllar sonra denizden çıkartılan Cengiz Topel’in kullandığı ve denize çakılan uçağın motoru ve parçaları sergilenmekte.

Güzelyurt’tan Lefke’ye doğru giderken Soli Antik Kenti Kalıntıları’nı da gezmek üzere kazı alanına geldik. Bu arada bizim her gittiğimiz tarihi yerde, bizden sonra Alman otobüs grupları geliyordu. Günümüzde Soli hakkındaki bilgiler ancak M.Ö. 700 yılına kadar dayanıyor. IV. yüzyılda yapılan Soli Bazilikası, Yunan Tiyatrosu yerine II. yüzyılın sonunda yapılan, 4.000 kişi alabilen Roma Tiyatrosu ve tiyatronun doğusunda olan Afrodit Tapınağı kalıntıları kazı alanında bulunan eserlerin en önemlileri. Günümüze kadar korunmuş olan mozaikler oldukça güzel görünüyordu. Antik Tiyatro’dan da güzel bir Akdeniz manzarası izleyebilirsiniz, hatta manzaranın tam karşısı Mersin, Anamur ve Toros Dağları görülebiliyor ?

Gitmesek de olurdu dediğimiz Vuni Sarayı kalıntıları, Soli Antik Kenti’ne yakın bir mesafede. Tarihte Soli kentini Pers hâkimiyeti altında tutmak için inşa edilmiş 137 odası olan bir saray. Rakımı 267 metre olan bir tepe üzerine kurulmuş ve etrafı surlarla çevriliymiş. Yapının üç ana bölümü var: Bunlar en tepede bulunan Athena Tapınağı, tapınağın hemen altında bulunan saray ve diğer tapınaklar ile bunların da aşağısındaki evlerdir. Bu üç bölüm tepeden denize doğru eğimli olan üç farklı teras üzerine kurulmuş. Şimdi saraydan eser yok, sadece odaların zeminleri var ve bölüm bölüm adlandırılmış, o yüzden neye benzediğini hayal etmekle yetindik. Ama yine de manzara güzeldi, gitmeseydik de aklımız kalırdı.