Selanik’ten Makedonya’ya Atatürk’ün izinde…

Bitola (Manastır)

Ohrid merkezden taksi ile birkaç dakika içinde otogara ulaşıyoruz. Valizler olmasa yürüyerek de gidilebilir. Yine vasat mı vasat bir otogar ile karşılaşıyoruz. Anlaşılan Unesco eski şehir bölgesinden başka bir yer ile pek ilgilenmemiş :) Bilet satılan gişeden Makedonların Galeb adlı otobüs firmasından Bitola’ya iki bilet alıyoruz. Sabah 8:30’da artık Makedonya seyahatimizin sonuna yaklaşıyor olmanın hüznü, ama bizim için özel bir şehre daha gidiyor olmanın verdiği heyecan ile Ohrid’e veda ediyoruz.

Yaklaşık bir saat yirmi dakikalık bir yolculuk sonrası Bitola yani Manastır şehrine varıyoruz. Otogardan bir taksiye atlayıp bir gece konaklayacağımız otelimize varıyoruz ve hemen ayağımızın tozu ile Manastır Askeri İdadisi’nin yolunu tutuyoruz. Otelimiz benim çok beğendiğim Şirok Sokak üzerinde ve Manastır Askeri İdadisi de Şirok Sokak’ın sonunda yer alıyor. Atatürk’ün 17 yaşına kadar üç yıl okuduğu okulunun kapısında önce bir garip hissediyoruz. Onun, birazdan bizim girecek olduğumuz kapıdan içeri girdiğini, okuldan çıkıp üzerinde askeri okul üniforması ile Şirok sokak üzerinde yürüdüğünü canlandırıyorum gözümde bir an.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda önemli rol oynayan çok sayıda önemli şahsiyeti yetiştirmiş Manastır Askerî İdadisi, şimdilerde Manastır Kültür Müzesi olarak hizmet veriyor. Müzede bu bölgeye ait arkeolojik eserler sergileniyor. Makedon kültürüne dair pek çok kalıntı, fotoğraf, kıyafet gibi şeyleri görmek mümkün.

Bunun yanında, binanın ikinci katında Atatürk’ün bir anı odası var. Anı odasında Atatürk’ün balmumu heykeli büstü ve bazı kişisel eşyaları ile hayatını, katıldığı savaşları, devrimlerini ve veciz sözlerini içeren bilgiler, fotoğraflar, Atatürk ile ilgili Türkçe ve diğer dillerde yayımlanmış kitap, broşür ve dergiler sergileniyor.

Genelkurmay Başkanlığı tarafından hazırlanmış ”Güneşin Adı: Mustafa Kemal” isimli kısa film de burada izlenebiliyor.

Müzede Atatürk’ün öğrenciyken üniforması ile tasvir edilmiş balmumu heykeli, Yılmaz Büyükerşen tarafından yapılmış.

Müze oldukça güzel. Atatürk Anı Odası dışında Makedonya tarihi ile ilgili birçok eser sergileniyor. Binanın kendisi zaten çok tarihi. Manastır şehrinde ya da genel olarak Makedonya’da şehirlere ait hiçbir broşür, harita, kitap yok. Daha doğrusu turizm ofisi yok. Mesela Manastır Askeri İdadisi hakkında bir kitapçık verilsin isterdim hatıra olarak. Hediyelik eşya kısmı da kapalıydı, oradan da birkaç anı almak istedik eşimle.Belki de sezon dışı diye kapalıydı. Bizimle beraber müzeyi gezen 4 Türk ziyaretçi daha vardı.

Müzeden kızarmış gözlerle çıktıktan sonra, tarihten konuşa konuşa Şirok Sokak boyunca yürümeye başladık. Bitola yani Manastır şehri nüfüs dağılımı bakımından yoğun olarak Makedonların daha yoğun olduığu bir şehir olduğu için, Makedon kültürü de daha ağır basıyordu. Bu zaten mimariye de yansımış.

Şirok Sokak İstanbul Pera gibi. Binalar barok tarzda ve korunmuş halde. Çok beğendik biz. Hele hele bu caddenin sonunda bir ev var ki hikayesi insanın kalbine çok ama çok dokunuyor.

Bitolalı Eleni ile Mustafa Kemal’in aşkı, bu evin balkonunda göz göze gelmeleriyle başlamış. Müzede Eleni’nin yıllar sonra Mustafa Kemal’e yazdığı mektup da sergileniyor. Ben Beyaz Kule kitabında okumuştum, ilk defa şimdi de gerçeğini gördüm ve çok duygulandım. Eleni’nin babasının ve Zübeyde Hanım’ın onaylamaması sebebiyle bu aşk ayrılıkla sonuçlanmış. Eleni Mustafa Kemal’i hiç unutmamış.

İşte Müzede sergilenen mektup ve o ev…

 “Çok seneler geçti, ben halen her gün içerisinde senden haber bekliyorum. Herhangi bir zamanda mektubumu alırsan, beni hatırla ve kâğıttaki gözyaşlarımı görebileceksin. Yıllar ve olaylar geçiyor, seninle ilgili çok şeyler konuşuluyor. Mektubumu okurken, başka kadını seviyorsan, mektubumu kopar ve kendine sor: inanabiliyor mu ki, Manastırlı bir Eleni Karinte, bir günlük tanıdığı ve âşık olduğu adama bütün ömrünü harcamıştır? Ve benim seni sevdiğim kadar, o kadını o kadar seviyorsan, kendisine hiçbir şey söyleme, senin kadar mutlu olmasını diliyorum. Fakat balkondaki kızı hatırlıyorsan ve başkasını sevmiyorsan, seni beklediğimi ve ömrüm boyunca bekleyeceğimi bilmeni istiyorum.

Döneceğini, beni unutmayacağını biliyorum. Babam vefat etti. Beni senden ayırdığından tam bir yıl geçti, beni eve kapattı ve bir ay çıkmama izin vermedi. Ağladım, biliyorum ki tüm kilitleri ve hapisleri boşuna harcadı.

Beni evlendirecekleri adamı sadece bir kez gördüm ve kendisi bana onu sevebileceğimi sordu. Ben kendisine, ‘Hayır, ben sadece ilk aşkımı seviyorum’ dedim. Ve artık kendisini görmedim. Babam beni hiçbir zaman affetmedi ve ben de kendisini affetmedim. O zamanlardaki gibi artık genç ve güzel değilim… Tüm ömür bir gün içerisinde!

Ebediyen seni seven ve seni bekleyen, senin Eleni Karinte.”

Şirok Sokak boyunca Manastır Askeri idadisi’nin ters istikametine doğru yürüyünce Büyük İskender heykelinin ve saat kulesinin olduğu meydana ve biraz daha ilerleyince yine Mahmutpaşa tarzındaki eski Osmanlı Çarşısına varılıyor.

Bitola şehrine Ohrid’den günübirlik de gelinebilir. Çünkü gezilip görülecek yerleri çok kısa bir sürede bitirebiliyor insan. Gezme bitince biz Şirok Sokak üzerindeki güzel kafelerden birinde Balkan mutfağının lezzetlerini denemeye devam ederek günümüzü tamamladık. Artık ertesi gün dönüş yolculuğu için Selanik’e doğru hazırlık yapma vakti gelmişti.

Bizim Türkiye’ye dönüş otobüsümüz Selanik’tendi, bu yüzden Selanik’e gitme yollarını önceden araştırmıştım. Ya Yunanistan’ın Florine şehrine kadar taksi ile gidecek ve Florine’den Selanik’e otobüsle gidecektik ya da daha pahalı olan seçenek Selanik’e kadar taksi ile gidecektik. Biz iki seçenek arasında düşünürken otelde resepsiyonda çalışan kız bize bir fikir daha sundu ve bize de cazip geldi. Bitola’dan cumartesi günleri, Selanik’e günübirlik AVM turları düzenleniyormuş. İstersek çok uygun bir fiyata bu tura katılarak Selanik’e direkt gidebileceğimizi söyledi. Açıkçası aktarma yapmak da valizlerle bize biraz zor gelmişti bu yüzden biz de bu seçeneği değerlendirdik ve bir minibüs yolcu ile beraber Selanik’e gittik. Bitola’dan Selanik üç saat sürüyor ancak direkt giden otobüs seferi yok. Taksi tercih ediliyor. Minibüs şöforü bizi Selanik otogarına bıraktı biz de valizlerimizi emanete bıraktık ve akşam 22:00 olan otobüsün hareket saatine kadar Selanik’te geçireceğimiz uzuuuun bir günümüz daha vardı.