Riga Klusais Centrs – Art Nouveau Bölgesi

Şimdi diğer mimarların Art Nouveau işlerine bir göz atalım:

Mimar Hermanis Hilbigs tasarımı Elizabetes iela 6 adresindeki Eklektik Art Nouveau stilindeki apartman, bünyesinde birçok Art Nouveau mask barındırır. Aynı zamanda kapı açıklıklarındaki metal ızgaralar ve giriş pencerelerinde de tipik Art Nouveau süslemeleri olan dalgalı çizgiler ve stilize bitki motifleri yer alır. 1901 yapımı binanın mimarı Hermanis Hilbigs (jugendstils.riga.lv sitesinden çevrilerek özetlenmiştir).

Bölgedeki bir diğer Hermanis Hilbigs tasarımı Elizabetes iela 23 adresinde yer alan Art Nouveau apartmanın, rölyefleri ve net mimarisi Berlin’li mimar Albert Giesecke’in skecine göre şekillenmiştir. İnsan şeklindeki oymaları ve çatısındaki alınlıkta yer alan “Labor Omnia Vincit” yazısı ile dikkat çeken yapıdaki özlü sözün anlamı da oldukça güzel. “Başarının tamamı çalışmaktır” (1903, Mimar Hermanis Hilbigs) (jugendstils.riga.lv sitesinden ve Eyewitness Travel – Estonia, Latvia&Lithuania,2013 kitabından çevrilerek özetlenmiştir).

Yapı, kapı kolları, tavandaki alçı rölyefler ve merdiven boşluğundaki stilize bitkilerin sembolize edildiği vitraylar gibi binanın orijinal parçalarının çoğu korunarak restore edilmiştir. Bina 2004 yılında Aizkraukles Bankasının ihtiyaçları doğrultusunda mimar Edgars Treimanis tarafından restore edilmiştir (jugendstils.riga.lv sitesinden çevrilerek özetlenmiştir).

Bölgedeki diğer binalara göre çok daha az süslenmiş Elizabetes iela 13 adresindeki Art Nouveau tarzındaki apartmanın çatısı Alman Rönesans stilini andıran alınlıklarla süslenmiştir. Cepheye Art Nouveau süslemelerle dolu dekoratif rölyefler eklenmiştir.  Benzer rölyefler pencere açıklıkları arasında da görülür. Katlardaki pencere açıklıklarında görülen boyutsal farklılıklar, binanın içinin ebatlarında ve yerleşiminde de farklılıklar olduğunu göstermektedir. Cephe “amor vacui” (love of empty space) prensibine göre şekillenmiştir. Bu stil gereksiz elemanları sınırlı tutmak ve minimal estetiğe yönelim şeklinde özetlenebilir. 1904, Mimar Konstantīns Pēkšēns (jugendstils.riga.lv sitesinden ve Eyewitness Travel – Estonia, Latvia&Lithuania,2013 kitabından çevrilerek özetlenmiştir).

Alberta iela 11 adresindeki Art Nouveau apartman Ulusal romantizm (National Romanticism) akımının öncülerinden mimar Eižens Laube tarafından yapılmış olup, bu akımı en iyi şekilde temsil eder (1908). Doğal taş malzeme ile imal edilen bu binanın kuleye benzer cumba pencereleri vardır. Bina 1908 yılında büyük bir beğeni ile karşılandığında, yapının mimarı Laube bina stilleri üzerine bir makale yazmış, Letonya halkının kendi uygulamalı sanatını çalışıp öğrenmeleri için meslektaşlarına seslenmiş ve “Atalarınızın ruhu ile yıkanın. Böylece bu ruh yenilenmiş ve çok daha güçlü bir şekilde, bizi, yaşamlarımızı ve işlerimizi yansıtır. Sonra yapı sanatı bağımsız ve etnik Letonyanın doğasını içerecektir.” demiştir. Aynı zamanda mimar ucuz taklit ürünleri kullanmayı reddetmiş, halka seslenerek gerçek amaçlarına uygun doğal bina malzemeleri kullanmalarını istemiştir. Elbette ki; mimarın teorileri ketum, asil ve etkili bir şekilde eklemlenmiş bu bina cephesinde değerlendirilmiştir. Yapıda ahşap ve diğer doğal malzemeler yanında kumtaşı ve çeşitli sıvalar kullanılmıştır. Tipik Art Nouveau güneş motifi bakır ve Thüringen bölgesi şist malzemeleri kullanılarak yapılmıştır. Sıvanın koyu gri tonu Art Nouveau Ulusal Romantizm (National Romanticism) akımında tipik bir özelliktir (jugendstils.riga.lv sitesinden çevrilerek özetlenmiştir).

Bu dönemi belki de Letonya için milliyetçilik akımının uyandığı ve bunun mimari dâhil sanatın her dalına yayıldığı bir dönem olarak algılayabiliriz.

Vīlandes iela 4 adresindeki aşağıda fotoğrafını göreceğiniz sade yapı rasyonel ve uygulamalı Art Nouveau stilini temsil eder. Simetrik cephe cumba ile vurgulanır. Birinci kattaki cephe duvarları pürüzlü dokudayken, üst katlar pürüzsüz ve aydınlık bir şekilde bitirilmiştir. Cumba penceresi üzerindeki alınlık dekoratif bir kadın yüzü rölyefi içerir.  1908, Mimar – Konstantīns Pēkšēns (jugendstils.riga.lv sitesinden çevrilerek özetlenmiştir).

Örneklere bakarak, 1908 ve sonraki yıllar için Art Nouveau stilinde sadeleşme yılları diyebiliriz.

Strēlnieku iela 2 adresindeki 1911 tarihli yapı bir diğer Art Nouveau tarzı olan dikey Art Nouveau örneğidir. Yapıyı arşivimi didik didik karıştırdığım halde bulamadım ve bu nedenle de bu kadar süslü yapı içinde fazla sade olduğu için o binanın fotoğrafını çekmediğime karar verdim. Artık mimariyi siz internetten bulursunuz. Ben yine de binanın özelliklerini kısaca anlatayım. Binanın mimari stili, strüktürüne dâhil edilen süslemeler ve çatısındaki oymalar ile göreceli olarak sadedir. Yapıda, üst kattaki balkonların izdüşümleri ile bir araya getirilen iki kübist kule ile vurgulanmış dinamik bir dekorasyon söz konusudur. Bu form fonksiyonalizmin veya 1920’lerdeki modernizm hareketinin başlangıcıdır (jugendstils.riga.lv sitesinden çevrilerek özetlenmiştir).