3 Günde Stockholm: Üçüncü gün – Djurgården
02/06/2020
Arabayla Baltıklar Turu: Bölüm 1 – Rota ve ilk durak: Szeged
16/07/2020
Estoi Sarayının Tarihçesi
Sarayın tarihçesi oldukça karmaşık olup, 19. Yüzyılda kadar uzanmaktadır. Bu sarayın olduğu arazide Faro Piskoposuna ait bahçeler ve küçük bir konut varmış. Daha önce detaylı olarak anlattığım Kral Fernando II’nin yaptırdığı Sintra Sarayı’na giden ve bu kompleksten oldukça etkilenen zengin bir Algarveli, Fernando Moreira Pereira do Carvalhal, Estoi’de ebeveynlerinin eski ikametgahının bulunduğu yerde güzel manzaralı zarif bahçelerle çevrili bir saray inşa ettirmeye karar vermiş. Mahkemede çalışan bu yerel asilzadenin parlak fikri olan Estoi Sarayı, 1840 yılında Algarve’de Romantizm akımının güçlü bir dışavurumu olarak başlamış ve bu kişi ölünceye kadar, yaklaşık 20 yıl, inşaat çalışmaları devam etmiş. Carvalhal vefat edince, arazi emekli bir mareşal olan kardeşi Luís Filipe’e miras olarak kalmış. Böylece, muhtemelen Casa da Cascata Terasında yer alan Carvalhal arması da dahil olmak üzere konstrüksiyonun büyük bölümünü kapsayan ikinci aşama inşaat işleri başlamış. Ancak Luís Filipe’nin ölümü ile işler tamamlanamadan kalmış. Son mirasçı José Maria, bekâr olduğu için vasiyetnamesinde mülkün satılıp parasının yoksullara dağıtmasını istemiş. (1) Bununla birlikte, mülkün kullanımını kız kardeşlerine bıraktığından dolayı uzun süre bu vasiyet yerine getirilememiş. (2) Son varisin de öldüğü 1875 yılından sonra 18 yıl kaderine terk edilen ve geniş çaplı onarım gerektiren malikânenin kötü kaderi, Estoi’de doğan zengin bir eczacı, aynı zamanda da politikacı olan José Francisco da Silva tarafından mülkün satın alınması ile değişmiş. (1) Da Silva parti başkanı olmasının yanı sıra 1905 ve 1906 yılları arasında sivil vali de olmuş. (3) Restorasyon çalışmalarına mimar ve dekoratör Domingos António da Silva Meira koordinatörlüğünde 1893 yılında başlanmış. (1) O dönemde, Mimar Silva Meira, Sintra’daki Pena Sarayı’nda (Palácio da Pena) dekore ettiği çeşitli odalar sayesinde epeyce ünlenmiş. Yapılan çalışmalar iç dekorasyon ve bahçe tasarımı dışında, Rua da Barrroca caddesindeki portalın (ana kapı, taç kapı), şapelin yanındaki çan kulesinin ve sarayın doğu tarafındaki tek katlı gövdenin inşasını da içermiş. (2) 1909 yılında biten bu büyük çaba mayısın başındaki üç gün art arda süren açılışlarla kutlanmış. (1)
Öncesinde mimari strüktürün oturduğu zeminin iyileştirilmesinde, sonrasında ise, sarayın ve çevre bahçelerin süslenmesinde yapılan harcamalar o kadar yüksekmiş ki; 1906’da Portekiz Kralı I. Carlos, José Francisco da Silva’ya harcadığı astronomik para ve gösterdiği inanılmaz enerji için Estoi Vikontu unvanını vermiş. (1) Vikont, Avrupa terminolojisinde Baron ile Kont arasında yer alan bir asalet unvanıdır. Arada kalmış belki de talihsiz bir asalet unvanı bile denilebilir : )
Ancak bu vikont olma hikâyesinin Estoi Otelinin garsonu tarafından anlatılan bir başka versiyonu daha varmış. Burada kalan bir misafirin garsondan duyduğu hikâye oldukça çarpıcıymış. Rivayete göre, José Francisco da Silva, bu köşkü güçlü arkadaşlarının gelip kalabileceği ve konuk erkeklerin (eşlerinin meraklı ve didikleyen gözlerinden uzak) rahatça kadınlarla buluşabilecekleri partiler organize edebileceği bir yer olarak kullanmış. Bu tarz iyiliksever (!) hareketlerin “Da Silva”ya vikont unvanı getirdiği ile ilgili bir dedikodu varmış. Bahçedeki küçük freskli çay evlerinin ve çardakların gayrimeşru buluşmaları kolaylaştırdığı söylentisi yayılmış. (4) Ben sadece bir otel misafirinin garsondan duyduğu alıntıyı aktardım ama o zamanlardaki ilişkileri düşününce çok da imkânsızmış gibi gelmiyor bana.
Fotoğraf © Murat Bengisu
Yerleşkenin inşaatı sırasındaki çalışmalar, heykele olan ilgisi binanın her noktasındaki detaylarda belli olan mimar ve dekoratör Domingos António da Silva Meira tarafından denetlenmiş ve yönetilmiş. Mimara her aşamada eşlik eden müstakbel vikont binadaki sanatsal çalışmalar için ulusal ve uluslararası birçok sanatçıya iş vermiş ve hem Portekiz’den hem de yurtdışından özellikle de İtalya’dan birçok sanat eseri satın almış. Taze vikontumuz, 19. Yüzyıldan güzel tablolar toplayarak sanat eseri alımlarını döneminin çağdaş eserleriyle sınırlamamış, bu eserleri 17. Yüzyıl Natüralizm akımı tablolarının, 17. ve18. Yüzyıl dini eserlerinin arasına yerleştirmiş. (1)
Yerleşkenin sahibi ve birlikte çalıştığı mimarı bina ve bahçe dekorasyonunda konularının uzmanı sanatçılarla çalışmışlar. Bento Coelho da Silveira, Adolfo Greno, Maria Baretta, José Maria Pereira Junior, Domingos Costa, S. Ferreira gibi dönemin ünlü ressamları bu saray kompleksi için çalışmalar üretmiş. Bahçeler kısmında da belirttiğim gibi, İtalya Pisa’daki Androny Galerisi’nden mermer heykeltraşlar, Cenevizli mozaik ressamı Marches Andrea ve karo seramik ressamı Francisco Luís Alves’in dikkat çekici çalışmaları da yapının karakterini oluşturmuş. (1) Portekizli sanatçıların ve zanaatkârların, duvarcılık ve duvar kilit taşı işçiliği çalışmalarında, özellikle António da Silva Meira, José Maria Pereira Junior veya Francisco Luís Alves’in atölyeleri ön plana çıkmış. (1)
Estoi vikontunun 1926 yılında, 86 yaşında, bekâr olarak ölmesi ve mirasçısının olmaması sonucu, saray vaftiz kızı Ana Zeferino’nun elinde kalmış. Emlak, daha sonra 1969’da kızı Maria do Carmo ve torunu Maria de Luz Assis Machado’ya geçmiş. (3) 1977 Eylül ayında köşk, bahçeler, çeşmeler ve heykeller de dâhil olmak üzere yerleşkenin tamamı “Kamu Yararı Malları” kategorisine alınmış. (3) 1988 yılında, bina kompleksinin artan yıpranma ve bozulma durumu, yabancıların yerleşkeye gösterdiği ilgi, Faro Şehir Konseyinin sarayı aileden satın almasına yol açmış ve bu durum tahribatın ilerlemesini önlemiş. (3) 1992-1999 yılları arasında gerek saray binası ve içi, gerekse bahçe ile içindeki eserler detaylı bir tadilattan geçmiş. Bu süreçte duvar resimleri, bahçedeki freskler, şapel kubbesi, iç mekânlar, çatı, sıvalar ve boyalar, ahşaplar restore edilmiş olup, elektrik şebekesi ve yangın algılama sistemleri altyapısı kurulmuş. (3) 1999 yılında, sarayın arazisinin, tesislerinin ve bahçelerinin tamamının konaklama tesisi yapılması için ENATUR’a devri ile ilgili bir protokol imzalanmış olup, Bayındırlık Bakanlığı tarafından onaylanmış. (3) Mayıs 2009’da Mimar Gonçalo Byrne’nin sorumluluğu altındaki proje ile Estoi Sarayı restore edilerek, Pousada do Palácio de Estói adlı mülkiyeti ve idaresi devlete ait olan lüks bir konaklama tesisine dönüştürülmüş. (3) Şubat 2015’te Pestana Grubu, Palácio de Estói’nin, uluslararası bir lüks otel zinciri olan “Small Luxury Hotels of the World” (Dünya Küçük Lüks Otelleri) birliğine entegre edilecek üç Portekiz saray-otelinden biri olacağını duyurmuş. (5) 7 Eylül 2017 tarihindeki Faro Belediyesinin özel anma törenleri sırasında, saray-otel (güney bahçesinin restorasyon çalışmaları tamamlandıktan sonra) ENATUR tarafından resmen belediyeye teslim edilmiş. (6)
Bu arada saray ile ilgili çarpıcı son bir hikâye ile tarihçe kısmını bitireyim. 2006’da, zamanında İtalya’dan ithal edilen ve her biri 200 kg olan, paha biçilmez değere sahip, gerçek büyüklükte kadın heykelleri yerleşkeden çalınmış. Daha sonra İspanyol yetkililer tarafından bulunan heykeller, saraya teslim edilmiş. (2-7)
Sarayın tarihçesinin ve diğer bazı bilgilerin derlendiği kaynaklar :
- https://www.e-cultura.sapo.pt//patrimonio_item/7147
- https://www.wikiwand.com/pt/Palácio_de_Estoi
- http://www.monumentos.gov.pt/Site/APP_PagesUser/SIPA.aspx?id=1546
- https://portugalupclose.com/category/algarve/palacio-de-estoi-a-pink-house-with-a-colourful-history/
- «Palácio de Estoi é uma das três Pousadas de Portugal a integrar cadeia Small Luxury Hotels». Sul Informação. 9 de Fevereiro de 2015. Consultado em 16 de Maio de 2020
- «Faro recebeu o Jardim Sul do Palácio de Estoi de “presente” no Dia do Município». Sul Informação. 8 de Setembro de 2017. Consultado em 16 de Maio de 2020
- http://montejunto.net/palacio-de-estoi
- https://www.pousadas.pt/en/hotel/pousada-estoi – Pousada Palácio de Estoi adlı saray-otelin web sitesi.
- https://www.anaparkerphotography.com/palico-de-estoi-wedding-algarve-wedding-photographer/
- https://www.youtube.com/watch?v=HJKgCuFQrAg – Sophie ve Charlie’nin düğün törenine ait videonun linki
Not: Eşim Murat Bengisu’ya ait olduklarını belirttiklerim dışında tüm fotoğraflar bana aittir. İzinsiz kullanılmaması rica olunur.
Füsun Erdoğanlar Bengisu
Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesinden Yüksek Lisans diploması almış, özel sektörde çalışan, seyahate ve fotoğrafçılığa tutkun bir mimarım. İzmir Ekonomi Üniversitesinde profesör olan eşimin de benzer zevkleri paylaşması nedeniyle, dünya kazan biz kepçe geziyorduk ki; bu keyifli günler 2020 yılı başında Covid-19 fırtınasının tüm dünyayı sarması ile sekteye uğradı. Tüm dünya gibi biz de etkilendik. Şu anda havaalanlarının çalışmaya başlamasını ve virüsün kaybolmasını dört gözle bekliyoruz. Yıllar sonra bu cümleye baktığımızda eminim hem ben hem de siz dünyayı bu derece ters yüz eden olaya çok şaşıracağız.
2014 yılında bir anda yolumuz dünya tatlısı bir çift olan Dilek ve Hür Tavaşoğlu ile kesişti. Onların teşviki ile Bencetatil.com sitesinde gezi yazıları yazmaya başladım. İnanılmaz da keyif aldım. Tipik bir Başak burcu olduğum için oldukça detaycıyım. Gezdiğim yerler ile ilgili daha sonra yabancı kaynaklardan güvenilir bilgiler bulup, bunu yazılarıma aktarıyorum. İnceleme ve araştırma ruhum sınır tanımıyor anlayacağınız.
Fiziksel ve maddi olarak imkanlarımız el verdiği ölçüde bencetatil.com ile serüvenlerimize devam edeceğiz. Umarım yazılarımdan siz de benim kadar keyif alıyorsunuzdur.
